Protesty weksli i czeków

Protest weksla

Protest weksla jest czynnością notarialną i tym samym również dokumentem urzędowym sporządzanym przez notariusza stosownie do art. 85 i następnych Ustawy Prawo wekslowe, który potwierdza dokonanie przewidzianych prawem wekslowym czynności.
Jest to dokument warunkujący wykonanie zwrotnego poszukiwania tj. dochodzenia sumy wekslowej oraz świadczeń ubocznych od poprzedników posiadacza weksla (dłużników zwrotnie zobowiązanych tj. wystawcy weksla trasowanego, indosantów i ich poręczycieli), podpisanych na tym wekslu w przypadku odmowy przyjęcia lub zapłaty weksla przez głównego dłużnika wekslowego lub w przypadku zajścia innych okoliczności ograniczających prawdopodobieństwo zapłaty sumy wekslowej.
Brak protestu nie pozbawia natomiast posiadacza weksla roszczenia o zapłatę sumy wekslowej w stosunku do akceptanta, wystawcy weksla własnego, poręczycieli akceptanta oraz wystawcy weksla własnego.
Mając powyższe na uwadze protest weksla jest sporządzany przez notariusza najczęściej (choć jak wynika z przedstawionych poniżej przykładów nie tylko) w sytuacjach, gdy weksel posiada indosy i jednocześnie nie zawiera klauzuli „bez protestu” (klauzula ta zwalnia z obowiązku dokonania protestu weksla). Ponadto sam protest jako dokument urzędowy ma istotne znaczenie dowodowe.

Najczęściej protest weksla potwierdza odmowę zapłacenia weksla, ale może być również sporządzony:

• z powodu odmowy zaznaczenia wizy przez wystawcę lub opatrzenia jej datą (art. 104 prawa wekslowego)

Wiza jest potwierdzeniem przedstawienia do zapłaty weksla własnego płatnego w pewien czas po okazaniu czyli inaczej mówiąc adnotacją wystawcy weksla własnego na tym wekslu o fakcie i dacie przedstawienia weksla do zapłaty („okazania”), od którego zaczyna biec termin płatności i dzięki któremu można obliczyć termin płatności weksla. Fakt odmowy położenia wizy lub opatrzenia jej datą powinien być stwierdzony protestem. 

•  z powodu odmowy przyjęcia weksla przez trasata

Konieczność dokonania takiego protestu zachodzi wyłącznie w przypadku weksla trasowanego nie zawierającego klauzuli „bez protestu”, jeśli wskazany przez wystawcę w wekslu trasat odmówi przyjęcia weksla (tj. podpisania się jako główny dłużnik i tym samym przyjęcia skierowanego do niego polecenia zapłaty określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie).

•  z powodu odmowy wydania egzemplarza weksla przesłanego do przyjęcia (art. 66 prawa wekslowego)

Stosownie do treści art. 64 weksel można wystawić w kilku egzemplarzach (wtóropisach). Jeżeli mamy do czynienia z wekslem trasowanym, to do przyjęcia (akceptacji) może zostać przedłożony tylko jeden egzemplarz weksla przy jednoczesnym dokonaniu na pozostałych egzemplarzach weksla adnotacji o osobie, u której ten jeden egzemplarz się znajduje. Osoba wskazana w tej adnotacji zobowiązana jest wydać egzemplarz weksla prawnemu posiadaczowi innego egzemplarza. Jeżeli wydania odmówi, posiadacz może wykonać zwrotne poszukiwanie tylko po stwierdzeniu przez protest, że egzemplarz przesłany do przyjęcia nie został mu wydany lub że na inny egzemplarz nie można było uzyskać przyjęcia lub zapłaty.

• z powodu odmowy wydania oryginału weksla posiadaczowi odpisu (art. 68 prawa wekslowego)

Każdy posiadacz weksla ma prawo sporządzenia z niego odpisów. Odpis powinien wskazywać osobę, u której znajduje się oryginał. Jest ona zobowiązana wydać ten oryginał prawnemu posiadaczowi odpisu. Fakt odmowy wydania oryginału weksla musi być stwierdzony protestem.

Protest czeku

Protest czeku jest aktem publicznym, sporządzanym przez notariusza w formie odpowiedniej adnotacji na odwrotnej stronie czeku albo na osobnej kartce połączonej z czekiem w sytuacji, gdy zapłata czeku nie nastąpiła z powodu braku pokrycia (braku odpowiednich środków na rachunku banku).
Notarialny protest czeku może być zastąpiony pisemnym oświadczeniem trasata (banku) zamieszczonym na czeku, stwierdzającym odmowę zapłaty czeku. Na podstawie takiego oświadczenia posiadacz czeku może dochodzić swej wierzytelności.